| Η ΦΥΣΗ ΣΤΙΣ ΠΟΛΕΙΣ |  |  |
Οι σύγχρονες πόλεις χαρακτηρίζονται περισσότερο από την κυριαρχία του μπετόν και του αυτοκινήτου, ενώ απουσιάζουν οι χώροι πρασίνου ή όπου υπάρχουν είναι περιορισμένοι και όχι πάντα προσβάσιμοι στους κατοίκους. Η απουσία αυτών των χώρων και των στοιχείων της φύσης στις πόλεις δημιουργεί πολλά προβλήματα, τόσο περιβαλλοντικά όσο και αισθητικά. Το "πράσινο" στις πόλεις αποτελεί ίσως έναν από τους σημαντικότερους δείκτες που καθορίζουν την ποιότητα της αστικής ζωής. Η κατάσταση στις ελληνικές πόλεις όσον αφορά την ύπαρξη χώρων πρασίνου δεν είναι καλή σε σχέση με τις ευρωπαϊκές , αφού ο δομημένος χώρος υπερτερεί του ελεύθερου. Το ίδιο ισχύει και για την Πάτρα, η οποία όμως έχει ακόμα οικοπεδικές εκτάσεις και μη δομημένους χώρους, τους οποίους πρέπει να διατηρήσουμε και να τους διαμορφώσουμε σε μικρά αστικά πάρκα, πριν δομηθούν κι αυτοί.
Το "πράσινο" στις πόλεις είναι απαραίτητο γιατί προσφέρει πολλά πλεονεκτήματα. Το πιο άμεσο απ' αυτά είναι η αισθητική αναβάθμιση των αστικών κέντρων καθώς και η δυνατότητα που προσφέρουν στους κατοίκους για αναψυχή. Τα άλση, τα πάρκα, οι δενδροφυτευμένες πλατείες ξεκουράζουν τους κατοίκους από τις εντάσεις του τεχνητού περιβάλλοντος που αυτοί έφτιαξαν. Αυτοί οι χώροι παράλληλα είναι χώροι περιπάτου, περισυλλογής και συναντήσεων, αποτελώντας έτσι το αντίδοτο στην ρουτίνα του μπετόν και τη φθορά από το άγχος του αστικού τρόπου ζωής.Παράλληλα το "πράσινο" μπορεί να συμβάλλει σημαντικά στην επίλυση κάποιων περιβαλλοντικών προβλημάτων των πόλεων, όπως οι υψηλές θερμοκρασίες που παρατηρούνται το καλοκαίρι, η μόλυνση του ατμοσφαιρικού αέρα και η ηχορύπανση. Συγκεκριμένα, μελέτες έχουν αποδείξει ότι η θερμοκρασία μέσα σ' ένα αστικό πάρκο είναι έως και 8 βαθμούς Κελσίου χαμηλότερη σε σχέση με τους γειτονικούς δομημένους χώρους. Αυτό συμβαίνει επειδή τα δένδρα προσφέρουν ηλιοπροστασία στα κτίρια αλλά και χάρη στο μηχανισμό της εξατμισοδιαπνοής, δηλ. την αποβολή του νερού προς το περιβάλλον υπό μορφή υδρατμών. Χαρακτηριστικό είναι ότι ένα δένδρο μεσαίου μεγέθους επιτυγχάνει δροσισμό ισοδύναμο με το δροσισμό από πέντε μικρά κλιματιστικά.Η ηχορύπανση στις πόλεις από την κίνηση των τροχοφόρων, τη λειτουργία των εργοστασίων και άλλες πηγές έχει αυξηθεί και εξελιχθεί σε μείζον πρόβλημα, αφού ενδέχεται να δημιουργεί στους κατοίκους προβλήματα σωματικής αλλά και ψυχικής υγείας. Ως μέσος αποδεκτός εξωτερικός θόρυβος διαρκείας 8 ωρών για τις κατοικημένες περιοχές θεωρείται το επίπεδο των 55' ντεσιμπέλ, τη στιγμή που οι θόρυβοι από τις διάφορες ανθρωπογενείς δραστηριότητες ξεπερνούν τα 70 με 80 ντεσιμπέλ. Η συνεισφορά του πρασίνου στη μείωση των επιπέδων θορύβου είναι σημαντική, αφού με μετρήσεις έχει αποδειχτεί ότι τα δένδρα και γενικά τα πάρκα μειώνουν έως και 50% το θόρυβο που προέρχεται από έναν αυτοκινητόδρομο.
Τέλος σε σχέση με την ρύπανση του αέρα ,πέρα από πηγή οξυγόνου, το πράσινο μειώνει τη συγκέντρωση σωματιδίων σκόνης σ' ένα δρόμο έως και 7.000 σωματίδια ανά λίτρο.Το πράσινο επομένως είναι απαραίτητο μέσα στις πόλεις, αλλά και γύρω από αυτές. Τα περιαστικά δάση που προσφέρονται για αναψυχή, περιπάτους, φυγή από τη πόλη και συμβάλλουν στη μείωση της μόλυνσης του αέρα, απειλούνται από την ολοένα και αυξανόμενη προαστιοποίηση, την ανάπτυξη δηλαδή και επέκταση των προαστίων γύρω από τις πόλεις. Υπάρχει επομένως ο κίνδυνος να γίνουν νέες οικοδομές και ολόκληρες πόλεις στις γύρω από τις πόλεις περιοχές και να καταστραφούν έτσι τα περιαστικά δάση, για χάρη των οικονομικών συμφερόντων και της αλόγιστης ανάπτυξης. Αξίζει να σημειωθεί ότι το πράσινο στη πόλη θα πρέπει να είναι όσο το δυνατόν φυσικό και όχι τεχνητό, ενώ ανάλογα με τις τοπικές κλιματολογικές συνθήκες και ανάγκες, πρέπει να γίνεται σωστή επιλογή των δένδρων και φυτών κατά την δενδροφύτευση των πεζοδρομίων, δρόμων και πλατειών, τα οποία θα είναι ανθεκτικά στις ασθένειες και στους ανέμους καθώς και να συγκρατούν τους ρύπους. Για την πόλη μας τα καταλληλότερα φυτά είναι :η χαρουπιά (είναι το καλύτερο αντιρρυπαντικό),η αριά ,η μουριά, η καζοναρίνα, η αειθαλής κουτσουπιά και ο ευκάλυπτος μελιοδώρα.
Η εικόνα της Πάτρας σχετικά με το πράσινο που διαθέτει χαρακτηρίζεται από δύο στοιχεία: Το κέντρο της πόλης και οι γύρω από αυτό συνοικίες δεν έχουν αρκετή βλάστηση και το πράσινο που διαθέτουν το οφείλουν αποκλειστικά στην δενδροφύτευση των οδών και στις αρκετές πλατείες που έχει η πόλη. Οι σημαντικότεροι χώροι πρασίνου είναι τα Ψηλαλώνια, τα πάρκα του Σκαγιοπουλείου και του Αγίου Ανδρέα και η πλατεία Όλγας. Όσον αφορά τους κύριους δρόμους του κέντρου, οι 16 δεν έχουν καθόλου δενδροφύτευση, οι 10 ελάχιστη, οι 14 μέτρια και μόνο οι 7 πυκνή, σε σύνολο 47 δρόμων. Βέβαια πρέπει να σημειωθεί ότι αυτοί που έχουν μείνει χωρίς δένδρα είναι κυρίως οι εμπορικοί δρόμοι, κάτι που δικαιολογείται από τη φύση τους(στενά πεζοδρόμια και στοές),που καθιστά δύσκολη την δενδροφύτευση τουςΑντίθετα η πλειονότητα των συνοικιών εκτός του κέντρου και ειδικά τα προάστια διαθέτουν αρκετό πράσινο και φυσική βλάστηση.Από τις 33 συνοικίες εκτός κέντρου οι 18 έχουν αρκετό πράσινο, οι 8 μέτριο και οι 7 περιορισμένο. Συγκεκριμένα στις συνοικίες προς το Ρίο η δόμηση είναι αραιή, τα σπίτια είναι μονοκατοικίες με κήπους και η φυσική βλάστηση είναι αρκετή. Ειδικά στο Προάστιο η βλάστηση είναι πολύ πυκνή και στην Παραλία Προαστίου και τον Καστελλόκαμπου υπεραρκετή. Στις συνοικίες προς τα Συχαινά, Γούβα και Ζαβλάνι έχουν ανάγκη από περισσότερο πράσινο, ενώ η Ανθούπολη και κυρίως τα Κάτω Συχαινά διαθέτουν αρκετό πράσινο. Προς την πλευρά του Ρωμανού στην Άνω πόλη, τα Ταμπάχανα και την Παγώνα το πράσινο είναι λιγοστό, ενώ οι συνοικίες Σαμακιά, Αρόη και Γηροκομείο είναι χτισμένες μέσα στο δάσος. Οι πλέον υποβαθμισμένες από άποψη πρασίνου περιοχές είναι η Τέρψη και ο Πράτσικας όπου λείπουν οι πλατείες και τα πάρκα. Στα Κρύα Ιτεών υπάρχουν αρκετοί αγροί, ενώ η Λεύκα είναι καταπράσινη. Τέλος οι συνοικίες Λάγγουρας, Προσφυγικά και Ψαροφάι έχουν ανάγκη από περισσότερο πράσινο ενώ στην Περίβολο με τις πηγές του Γλαύκου, και στη Μεταμόρφωση η βλάστηση είναι οργιώδης.
Χρειάζεται επομένως μία πολιτική ανάπτυξης των πόλεων, που θα σέβεται το φυσικό και μη δομημένο περιβάλλον με στόχο την προστασία και την ανάδειξη των στοιχείων του φυσικού περιβάλλοντος Μια τέτοια πολιτική θα πρέπει να περιλαμβάνει τη δημιουργία και την διαμόρφωση χώρων πρασίνου οι οποίοι όμως πρέπει να είναι όσο το δυνατόν περισσότερο φυσικοί και λιγότερο τεχνητοί (όπως γκαζόν), τις δενδροφυτεύσεις κεντρικών δρόμων και πλατειών, την μείωση του ποσοστού κάλυψης των οικοδομικών τετραγώνων, έτσι ώστε να μένει ελεύθερος χώρος για' διαμόρφωση κήπων, την απαγόρευση εισόδου των αυτοκινήτων σε άλση και πάρκα, την προστασία των περιαστικών δασών και την ενθάρρυνση των δυνατοτήτων δημιουργίας μικρών περιοχών φυσικής βλάστησης μέσα στις πόλεις από τους ιδιώτες. Μόνο έτσι θα εξασφαλίσουμε καλύτερες συνθήκες και ποιότητα ζωής για τους κατοίκους των σύγχρονων πόλεων και καλύτερη αισθητική, ενώ θα διατηρήσουμε και θα προστατεύσουμε το αστικό μικροκλίμα. Σημαντικές λέξεις-κλειδιά σε αυτήν την πολιτική πρέπει να είναι ο σωστός χωροταξικός, πολεοδομικός και περιβαλλοντικός σχεδιασμός καθώς και η δίκαιη κατανομή στο χώρο των χώρων πρασίνου και των πάρκων.
Γιάννης Πατρώνης
